Sześć wieków historii KKK
Najstarsza historyczna zapiska odnosząca się do dziejów krakowskiej gildii kupieckiej pochodzi z 1410 r. W księdze radzieckiej miasta Krakowa czytamy: „Działo się we wtorek nazajutrz po świętym Macieju niedzieli trzeciej postu roku 1410. Starsi kupców wybrani przez rajców, roku jak wyżej. Mikołaj Gemelich, przysiągł, Wenyng Marcin, Jorge Schiler przysiągł, Piotr Kaldherberg, przysiągł, Jerzy Morsztyn, przysiągł, Paweł Homan przysiągł.”
Przysięgamy Bogu, że w tej sprawie, do której jesteśmy wybrani, to jest prawa kupieckiego, pożytku i korzyści, wiernie patrzeć i działać chcemy wedle najlepszego naszego rozumienia i w żadnej mierze ani miłością, ani niechęcią nie damy się kierować. Na żadne wykroczenia w tymże nie dozwolimy, o nich będziemy rajcom donosić i nie chcemy żadnych układów zawierać bez wiedzy rady i jej woli.
Historia i działalność Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
Krakowska Kongregacja Kupiecka skupiła najbardziej zamożnych kupców handlujących suknem, miedzią, ołowiem i innymi towarami. Przynależność do Kongregacji była dla kupców obowiązkowa. Wśród jej członków znajdował się Jan Kopernik, bogaty krakowski kupiec działający w latach 1422–1447. Jego syn, Mikołaj Kopernik senior, który pojawił się w Krakowie w 1447 roku jako kupiec hurtownik, zajmował się handlem miedzią węgierską, sprzedając ją następnie do Gdańska. Można go również uznać za członka Kongregacji.
Podstawowym zadaniem Kongregacji była obrona i popieranie interesów kupieckich. Pełniła również funkcje obyczajowe i towarzyskie. Na jej czele stali starsi wybierani (zatwierdzani) przez radę miejską. Wśród znanych starszych Kongregacji w XV wieku szczególnie wyróżniali się przedstawiciele dwóch znakomitych krakowskich rodzin mieszczańskich – Morsztynów i Wierzynków.
W drukowanych pod koniec XIX i na początku XX wieku rocznych sprawozdaniach Kongregacji powielano rutynową formułę:
„Kongregacja Kupiecka stołecznego królewskiego miasta Krakowa, założona za panowania Władysława Jagiełły, króla polskiego w roku 1410 przez Jerzego Morsteina, kupca i rajcę krakowskiego.”
Aktywność Kongregacji
Działalność Kongregacji nie ograniczała się wyłącznie do spraw ekonomicznych i zawodowych. Była to organizacja kupców chrześcijańskich, angażująca się także na płaszczyźnie religijnej. Od 1775 roku Konfraternia Kupiecka przejęła w administrację kościół św. Barbary. W 1907 roku zaczęto wydawać dwutygodnik „Kupiec Polski”.
Kongregacja angażowała się również w działania o charakterze narodowym. Liczni jej członkowie wnieśli znaczący wkład w walkę o niepodległość Polski. Podczas I wojny światowej kupcy zrzeszeni w Kongregacji wsparli inicjatywę legionową, przekazując m.in. 5000 koron na zakup ciepłej bielizny dla legionistów. Wspierali również fundusz legionowy datkami i ofiarami, a wielu przedstawicieli krakowskich rodzin kupieckich walczyło w formacjach legionowych oraz Armii Błękitnej gen. Józefa Hallera.
Działalność w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej
W latach 1918–1939 Kongregacja znacząco poszerzyła swój stan posiadania, rozbudowała struktury organizacyjne i zwiększyła liczbę członków. Od 1925 roku ponownie zaczęto wydawać „Kupca Polskiego”. Jednak II wojna światowa i okupacja niemiecka przerwały jej działalność.
Kongregacja wznowiła funkcjonowanie 1 lutego 1945 roku, obejmując swym zasięgiem Kraków i okolice. Niestety, w nowej rzeczywistości powojennej, prywatny handel został ograniczony, a Kongregacja stopniowo traciła na znaczeniu. Ostatnie, skromne obchody Święta Kupca miały miejsce 8 grudnia 1949 roku. Na następne 40 lat działalność Kongregacji zamarła, a prywatny handel został wkomponowany w ramy gospodarki planowej.
Reaktywacja po 1989 roku
Przemiany polityczne po 1989 roku umożliwiły reaktywowanie Kongregacji. Rozpoczął się proces odbudowy gospodarki rynkowej opartej na indywidualnej przedsiębiorczości oraz odnowienia tradycyjnych wartości kupieckich. 21 października 1989 roku ponownie powołano Krakowską Kongregację Kupiecką jako federację autonomicznych związków branżowych handlu, gastronomii, usług i placów targowych.
Pierwszym prezesem Rady Kongregacji po jej reaktywacji został Mieczysław Banaś, znany krakowski restaurator i kupiec. Kolejnymi prezesami byli: Jan Okoński, ponownie Mieczysław Banaś, Wojciech Wojtowicz oraz obecnie Wiesław Jopek.
Siedziba Kongregacji mieści się przy ul. Garbarskiej 14. Powrócono do tradycyjnego godła – kogi z rozpiętymi żaglami, symbolizującej wielkość kupiectwa krakowskiego i dążenie do odbudowy dawnego znaczenia handlowego miasta.
Struktura organizacyjna
Najwyższym organem Kongregacji jest Walne Zgromadzenie KKK, które odbywa się co cztery lata. Corocznie organizowane są zebrania sprawozdawcze. Walne Zgromadzenie wybiera:
-
członków Rady Kongregacji,
-
Prezesa Rady,
-
Komisję Rewizyjną,
-
Koleżeński Sąd Kupiecki.
Rada Kongregacji wybiera Zarząd, który kieruje bieżącą działalnością organizacji.
Oddziały Terenowe Kongregacji znajdują się w:
-
Brzesku,
-
Limanowej,
-
Myślenicach,
-
Proszowicach.
święto kupca
Najstarsze wzmianki o obchodach „Święta Kupca”
Najstarsze wzmianki o obchodach Święta Kupca pochodzą z XVIII wieku. Kanon obchodów przyjął się dopiero w okresie międzywojennym. Trzy elementy przez wieki pozostawały niezmienne:
poranna msza święta,
uroczysta procesja ze sztandarami do magistratu,
śniadanie, podczas którego podejmowano gości w sali kupieckiej.
W okresie wojny oraz PRL-u tradycja zamarła, a Kongregację Kupiecką zlikwidowano. Tradycja odrodziła się wraz z reaktywowaniem Kongregacji. W 2000 roku wprowadzono obyczaj pasowania subiektów na kupców oryginalnym łokciem – starą miarą kupiecką.
Obecnie pochód kupców zatrzymuje się pod Wieżą Ratuszową, gdzie odczytywane jest orędzie kupieckie. Kupcy na swoje święto wybrali dzień 8 grudnia, w którym przypada święto Najświętszej Marii Panny Niepokalanego Poczęcia – patronki kupców krakowskich.
Godło
Godłem Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej jest unoszona przez fale niewielka koga z napiętymi od wiatru żaglami, symbolizująca wielkość krakowskiego kupiectwa. Handel krakowskich kupców sięgał dalekiego świata, obejmując szeroką sieć interesów.
W Krakowie:
- Rozcinano flandryjskie sukna,
- Handlowano drobnicą zwaną „norymberszczyzną”,
- Gromadzono południowe owoce sprowadzane z zachodnich portów,
- Importowano ze Wschodu jedwabie, dywany, broń i pachnące korzenie.
W pobliżu Ratusza ważono wielicką sól, olkuski ołów oraz węgierską miedź, która w imponujących ilościach płynęła przez Kraków do Flandrii, stanowiąc główny cel handlu kupców podwawelskich. W obrocie znajdowały się również:
- Wosk i skóry,
- Drzewo, w tym karpacki cis,
- Sukno angielskie,
- Wina reńskie,
- Wyroby rzemieślnicze,
- Ryby morskie, zwłaszcza śledź.
Epizodycznie kupcy krakowscy docierali także do francuskich i hiszpańskich portów, prowadząc handel bez pośredników. Te fakty tłumaczą, skąd pod Wawelem powiew dalekich mórz i oceanów, zakodowany w godle Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej.
Strzegąc dobrej sławy krakowskiego kupiectwa, godło umieszczane w oknach wystawowych zakładów handlowych i lokali gastronomicznych informuje klientów, że mogą liczyć na uprzejmość, rzetelność i uczciwość kupiecką.
Złoty medal
Cracoviae Merenti
Krakowska Kongregacja Kupiecka, świadoma wielowiekowej, prześwietnej przeszłości, nieustająco wspiera miasto i jego mieszkańców, stymuluje gospodarczy rozwój, przyciąga inwestorów, animuje i umacnia szeroko rozumianą przedsiębiorczość oraz tworzy niepowtarzalny klimat krakowskich ulic, tak ceniony i uwielbiany przez turystów z całego świata.
Działania te są doceniane przez miasto, które z okazji 600-lecia istnienia Kongregacji przyznało jej najwyższe swoje odznaczenie, złoty medal Cracoviae Merenti z nr 5.
Izba Kupiecka
Kupcy krakowscy mieli swoją izbę w Ratuszu miejskim. Powołano ją w interesie kupieckiego prawa, pożytku i korzyści. Świadczą o tym nadane 22 lutego 1901 roku, prze Radę Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa prawa do „odbywania posiedzeń w obecnym Ratuszu miejskim, w jednej z większych sal Magistratu nie wyłączając Izby radzieckiej tj. sali obrad Rady miasta – o ile ta sala będzie do rozporządzenia – za poprzednim zawiadomieniem o każdem posiedzeniu Pana Prezydenta miasta na 24 godzin naprzód”. W swej uchwale Rada: „zgodziła się, aby w przebudować się mającym gmachu Ratusza miejskiego jedną z sal, którą świetna Kongregacya Kupiecka odpowiednio własnym kosztem ozdobi – nosiła Dawną nazwę „Izba Kupiecka” i zapewniła świetnej Kongregacyi użytkowanie tej sali na odbywanie posiedzeń i przechowywanie aktów swych i godeł oraz pamiątek z zastrzeżeniem jednak, że przez to Świetna Kongregacya żadnych praw do tej sali nie nabędzie i że pozwolenie na używanie tej sali na powyższe cele może być odwołane.”
600 LAT KRAKOWSKIEJ KONGREGACJI
KUPIECKIEJ 1410 - 2010
W roku 2010 Krakowska Kongregacja Kupiecka obchodziła hucznie jubileusz 600-lecia powstania.Oto najważniejsze wydarzenia z tamtego okresu.Więcej informacji na temat jubileuszu należy szukać w archiwum.
Imprezy jubileuszowe:
16 stycznia 2010 r.
Zdobywamy odznakę „Przyjaciela Krakowa”
Muzeum Historyczne m. Krakowa, PTTK Koło Grodzkie
25 lutego 2010 r.
Rocznica powołania Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
Posiedzenie Rady KKK
5 marca 2010 r.
Uroczysta Sesja Rady Miasta Krakowa
Otwarcie Roku Jubileuszowego
26 marca – 5 kwietnia 2010 r.
Targi Wielkanocne
Stół Wielkanocny dla ubogich i bezdomnych (Wielka Sobota) – Rynek Główny oraz plac targowy Stary Kleparz
28 – 30 maja 2010 r.
Rajd Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej „Grunwald 2010”
Czerwiec – lipiec 2010 r.
Wystawa fotograficzna „Tradycja grunwaldzka w Krakowie”
Muzeum Historii Fotografii, Planty – rejon Barbakanu
15 – 25 lipca 2010 r.
Jarmark 600-lecia Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
z udziałem kupców z zagranicy
15 lipca 2010 r.
Wystawa historyczna – Zamek Królewski na Wawelu
Uroczyste koncerty – Wawel
Działania edukacyjne
17 lipca 2010 r.
Uroczyste złożenie kwiatów pod Pomnikiem Grunwaldzkim
Raut w Parku Strzeleckim
Uroczystości organizowane przez Krakowskie Bractwo Kurkowe – pl. Matejki, Celestat
2 sierpnia 2010 r.
Święto Sukiennic
13 – 15 sierpnia 2010 r.
Festiwal Pierogów – Mały Rynek
Wrzesień 2010 r.
Piknik Integracyjny
8 – 9 września 2010 r.
Międzynarodowa konferencja naukowa
Organizowana przez Instytut Historii UJ i Uniwersytet im. Witolda w Kownie (poza uroczystościami miejskimi)
18 września 2010 r.
Uroczystości pod Pomnikiem Grunwaldzkim – pl. Matejki
Inscenizacja: Triumf rycerstwa polskiego po bitwie grunwaldzkiej – Rynek Główny
24 września 2010 r.
Uroczysta Sesja Rady Miasta Krakowa – obchody grunwaldzkie
Sesja popularno-naukowa na temat roli kupiectwa w życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym
Koncert Capella Cracoviensis
Październik 2010 r.
Wielka Kolekcja Kulinarna
28 listopada – 24 grudnia 2010 r.
Targi Bożonarodzeniowe
12 grudnia 2010 r.
Święto Kupca
Msza Święta w kościele Św. Barbary
Przemarsz na Rynek i wygłoszenie orędzia kupieckiego na Targach Bożonarodzeniowych
Uroczyste zakończenie Roku Jubileuszowego (Teatr Słowackiego)
Uroczysty Bankiet